یوگا و سلامت قلب {فواید و اثرات یوگا بر عملکرد سیستم قلبی}
قلب انسان عضو ماهیچه‌ای است که به طور بی‌وقفه از تولد تا مرگ كار می‌كند. عضو مهمی که مسئول خون‌رسانی به تمام نقاط بدن می‌باشد. در قرن حاضر به علت تبديل شدن نوع زندگی انسان‌ها به زندگی ماشينی و مدرن و در راستای آن كم شدن فعاليت و تحرك، تغيير نوع رژيم غذايي به رژيم غذايی پرچربی و پركالری، افزايش استرس و تنش‌های محيط زندگي و كار و در پی آن افزايش مشكلات روحي و رواني و مصرف سيگار و مواد مخدر باعث افزايش رو به رشد بيماري‌های قلبی شده است، به طوری كه طيف وسيعی از سنين مختلف را دربر می‌گيرد و یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ و میر در سراسر جهان می‌باشد. به همین دلیل، روش‌های مختلفی برای بهبود و حفظ سلامت قلب توصیه می‌شود.
در این میان، یوگا به عنوان روشی طبیعی و جامع برای بهبود سلامت قلب جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. با ادامه مقاله یوگا و سلامت قلب با ما همراه باشید تا با تاثیر یوگا بر بیماری های قلبی و فواید یوگا برای قلب بیشتر آشنا شوید.
آيا يوگا ميتواند راهی برای جلوگيری از ابتلا به بيماری قلبی باشد و به بيماران قلبی كمك كند؟
به طور واضح و تاكيدی جواب اين سئوال بله است. يوگا به طور مستقيم و غيرمستقيم اثرات مثبتي بر روي سيستم قلبی و عروقی دارد. و روش مکمل و جايگزين مناسبي براي جلوگيري و معالجه بيماري‌های قلبی عروقی محسوب می‌شود. مشخص شده است كه معالجات معمول پزشكی از جمله «باي پاس» و «آنژيوپالستی» به طور كامل باعث از بين رفتن بيماري‌های قلبی نمی‌شوند و حتي تعدادي از بيماران پس از مدتي به تكرار مجدد اين عمل نيازمندند. پس با اين وجود نياز به روش سومي براي درمان بيماري قلبي احساس می‌شود.
يوگا راهي جز يك روش بهتر زيستن نيست. تمرينات مناسب فيزيكي (آسانا)، عادات روزمره بهداشتي، رژيم غذايي صحيح، استراحت و خواب كافي و از همه مهمتر وضعيت متعادل ذهني، باعث ايجاد نوعي نگرش مثبت ميشود كه ضمانتي در مقابل بيماري‌هاي شديد و ناگهاني قلبي مي‌باشند. در اصل يوگا موجب مي‌گردد كه شناخت بيشتري نسبت به بدن و ذهن خودمان پيدا كنيم.
بايد بدانيم كه هوشياري بدن و مديريت ذهن مسائل معمولي نيستند و اين دو اصل به كنترل بدن ما و كليه انرژي ها كمك مي‌كند.
يوگا تركيبي از تجريه و تحليل روحي، روان درماني و فيزيوتراپي است كه مستقيما بر روي هيپوتاالموس (منطقه‌اي در مغز كه فعاليت‌هاي دستگاه قلبي و عروقي را كنترل مي‌كند) اثر مي‌گذارد و باعث جلوگيري از حمله‌هاي قلبي ميشود. همچنين انرژي مثبتي ايجاد ميشود كه به مثبت‌انديشي و تعادل ذهني كمك شاياني مي‌كند.
چهار اصل مهم و توصيه شده يوگا براي بيماران قلبي
چهار اصل مهم و توصيه شده يوگا براي بيماران قلبي: انجام آساناها، پراناياما، تكنيك‌هاي رهايي و وانهادگي و كارمايوگا مي‌باشند كه در کنار اينها توصيه غذايي نيز در يوگا وجود دارد. در يوگا، آساناها، حركات و وضعيت‌هاي اساسي هستند كه باعث نرمي، افزايش قابليت انعطاف، برقراري ثبات و استواري بدن مي‌شوند. علاوه بر آن تاثیر یوگا در كاهش فشار خون، كاهش كلسترول مضر و تري گليسريد بسیار چشمگیر است.
آساناها
وضعیت‌ها و حرکات یوگا از جمله سيدآسانا، پادماسانا، واجرآسانا، توتكات آسانا، كون آسانا، بهادرآسانا و ماتسي آسانا بر مراقبت‌هاي قلبي بسيار موثرند كه اين تاثير بيشتر از تاثير داروهايي است كه حتي ممكن است عوارض جانبي هم داشته باشند. تمرين آساناها براي كساني كه خود بيمار قلبي هستند يا حتي كساني كه جراحی قلبي را پشت سر گذاشته‌اند نيز مفيد است كه البته بعضي حركات را نبايستي انجام دهند و بايد زير نظر مربي با تجربه اين كار صورت بگيرد تا نتيجه مطلوبي داشته باشد.
پراناياما
تمرینات پرانایاما تنفس آگاهانه و كنترل آن است و تكنيك‌هاي مختلف تنفس به طور مستقيم روي سيستم قلبي- عروقي اثرات مثبتی دارند. كنترل تنفس باعث قوي شدن ماهيچه‌هاي قلب و افزايش توانايي ظرفيت حمل اكسيژن در رگهاي خوني مي شود. همچنين تنفس‌هاي عميق براي كاهش عصبانيت، استرس، تنش و اضطراب مفيد است. تنفس صحيح آرامش و سكون را به بدن و ذهن هديه مي كند. (برای اطلاعات بیشتر در مورد پرانایاما و تنفس صحیح در یوگا، مقاله پرانایاما چیست را مطالعه کنید)
تكنيك‌های وانهادگی
از جمله شاواسانا باعث رهايي و وانهادگي و انفصال (قطع ارتباط با بيرون) و تقويت و رسيدن به يك حالت ذهني مشخص و متعادل مي‌شوند. اين حالت‌ها ريسك بيماري‌هاي قلبي را كاهش مي‌دهند و براي قلب بسيار موثر مي‌باشند.
كارما يوگا
نه تنها باعث ايجاد يك احساس مثبت و لذت‌بخش ميشود بلكه براي سالمتي فرد نيز موثر است. تعادل ذهني از طريق كارمايوگا راه مطمئن براي جلوگيري از ايجاد تنش‌ها و امراض قلبي مي باشد.
تغذيه و نوع رژيم غذايي نيز در يوگا از اهميت ويژه اي برخوردار است. مردان خردمند هندي گفته اند: «همچنانكه غذا بر روي ذهن اثر مي گذارد، ذهن نيز بر روي فرد اثر مي گذارد». بدين معني كه شخصي كه در راه سلامتي خود و قلبش گام برمي‌دارد، بايد نسبت به رژيم غذايي اش بي‌توجه نباشد. كنترل دقيق و آگاهانه روي كيفيت غذا، زمان صرف غذا و داشتن نظم خاص در رژيم غذايي ضروري است
فوايد و اثرات يوگا بر سيستم عملكرد قلبي
يوگا و كمك به کاهش استرس
استرس قطعاً ميتواند منجر به افزايش رفتارها و عواملي شود كه خطر ابتلا به بيماري قلبي را بالا ميبرند. اين عوامل عبارتند از سيگار كشيدن، عدم فعاليت بدني، پرخوري و فشار خون بالا هستند. کاهش استرس با یوگا به راحتی با تمرینات آساناها و تکنیک‌های تنفسی پرانایاما و ریلکسیشن و سایر تکنیک‌ها قابل دستیابی است. (ورکشاپ مدیریت استرس با یوگا)
يوگا و كاهش فشار خون
يوگا، باعث بهبود سلامت قلب و عروق مي شود، چون با بهره‌گيري از حركات آرام، تنفس صحيح و همراه با تمركز و ايجاد آرامش روحي، تمام اعضاي بدن را آرام كرده و به كاهش فشار خون بالا كمك زيادي مي كند.
يوگا و بهبود ظرفيت هوازي
با توجه به مطالعه ای كه در سال 9109 انجام شد، تمرين يوگا با بهبود استقامت قلبي عروقي و كيفيت زندگي در بيماران آمريكايي مبتلا به نارسايي قلبي مرتبط دانسته شد. در پايان اين برنامه، كساني كه يوگا انجام دادند، 99 درصد پيشرفت در ظرفيت هوازيشان داشتند. يوگا همچنين به بهبود انعطاف‌پذيري، كاهش التهاب قلب و بهبود كيفيت زندگي منجر شد.
يوگا و بهبود ضربان قلب نامنظم
تحقيقات اخير انجام شده در مجله اروپايي تخصص قلب، بيماران اختلال ضربان قلبي كه يوگا انجام مي‌دهند و بيماراني كه يوگا انجام نمي‌دهند را با هم مقايسه كرده است. در اين مطالعات بيماران هفته‌اي يك ساعت يوگا انجام دادند. اين جلسات شامل حركات آرام، تنفس عميق و مديتيشن ميشود. بعد از 09 هفته انجام اين حركات افرادي كه يوگا انجام دادند، سالمت ذهني بيشتري داشتند و فشار خون آنها نيز كنترل شده بود. پزشكان معتقدند كه يوگا ميتواند به بيماراني كه ريتم قلب نامنظم دارند كمك كند كه سيستم عصبي خود را متعادل كنند.
نتیجه‌گیری
در انتهای مقاله یوگا و سلامت قلب از صمدی یوگا بطور خلاصه باید گفت که آنچه يوگا را از بسياري فعاليت‌هاي بدني ديگر جدا مي كند اين است كه شامل حركت ، تنفس و مديتيشن است. همه اينها به نفع سيستم قلبي عروقي است. با حركت و كشش و تقويت ماهيچه‌ها، قند خون تنظيم شده و باعث از بين رفتن چربي و سلامت طولانی مدت قلب مي شود.
دنياي امروز به طور مداوم سيستم عصبي را تحريك و باعث استرس ميشود كه كورتيزول را بطور مزمن بالا مي برد، هورموني كه مسئول تجزيه سلول ها براي انرژي در شرايط زندگي يا مرگ است. كورتيزول در برخي شرايط خاص ضروري است ، اما افزايش سطح در طولانی مدت باعث محدود شدن جريان خون، افزايش فشار خون و فشار خون در قلب مي شود. يكي از مؤثرترين روشهاي مديريت استرس روشهاي تنفس عميق است كه باعث فعال شدن سيستم عصبي پاراسمپاتيك ، حالت استراحت و ترميم بدن مي شود.
مديتشن باعث آرامش بدن و ذهن مي شود و استرس و اضطراب، عوامل خطرزا در بيماري‌هاي قلبي و تقريباً تمام بيماري هاي ديگر را كاهش مي دهد. تكنيك‌هاي يوگا موجب كاهش التهاب بدن و فشار خون، تقويت HDL (كلسترول خوب) و افزايش گردش خون و عملكرد ريه مي شود. بنابراين با انجام تكنيك هاي يوگا مي‌توانيم كيفيت زندگي و سلامت جسمي خود را بهبود دهيم.