راجا یوگا چیست و هدف آن + [مراحل | فواید | تمرین در خانه]

ما در این مقاله از صمدی یوگا،  از سیر تا پیاز راجا یوگا چیست را با عناوینی مثل تاریخچه، مراحل، هدف، فواید و … به صورت کامل و جامع توضیح دادیم.

راجا یوگا چیست؟

در سانسکریت، کلمه "راجا" به معنای شاهانه یا سلطنتی و یوگا به معنی اتحاد است که ترکیب این دو واژه معنی راجا یوگا را شکل میدهند.

راجا یوگا که یوگا کلاسیک نیز نامیده می‌‌شود، یک نوع یوگای ذهنی است که به کمک آن میتوانیم به سکوت ذهن برسیم و درنهایت حالت وحدت ذهن-بدن-روح را تجربه کنیم.

راجا یوگا بهترین راه برای رسیدن به بالاترین حالت یوگا (سامادی یا روشنگری) است.

در پادکست زیر، استاد ناصر صمدی درباره راجا یوگا و مراحل آن و رسیدن به نهایت یوگا یعنی وحدت و همچنین در مورد تکنیک یوگا نیدرا یا سفر درونی هم توضیحاتی ارائه می‌دهند.

فلسفه و تاریخچه راجا یوگا چیست؟

تاریخچه راجا یوگا به متون باستانی و معتبر، به‌ویژه "یوگا سوترا" پاتانجلی، بازمی‌گردد که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع فلسفی یوگا شناخته می‌شود. این متن، که حدود ۲۰۰ سال قبل از میلاد نوشته شده، اصول و تکنیک‌های راجا یوگا را به‌دقت تبیین کرده و بر اهمیت سکوت ذهن تأکید می‌کند. 

با گذشت زمان، راجا یوگا در سنت‌های مختلف توسعه یافته و به‌ویژه در قرن بیستم با ورود به دنیای غرب، توجه بسیاری را به خود جلب کرد. امروزه، این شاخه از یوگا به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای رشد فردی و روحی شناخته می‌شود.

هدف راجا یوگا چیست؟

هدف راجا یوگا هدایت فرد به سوی آرامش درونی و ایجاد ارتباط عمیق‌تر با خود و هستی است تا درنهایت به رهایی و سکوت و آرامش ذهن خود برسد.

راجا یوگا از شاخه های یوگا، به یک هدف منتهی می‌شوند و آن رسیدن به موکشا یا رهایی است.

بزرگترین مانع برای تحقق خویشتنِ خویش در راجا یوگا، ذهن پرمشغله است که در آن تفکر بیش از حد، نفس، طمع، دلبستگی و احساس جدایی از خود، همگی در ایجاد رنج نقش دارند.

دریاچه‌ای را تصور کنید که با امواج زیادی متلاطم می‌شود، با گذر رهگذران گل‌آلود شده و با زباله‌هایی که ریخته می‌شود آلوده می‌شود. این دریاچه به وضوح ذهن ما را نشان می‌دهد.

در هر لحظه هزاران فکر به سوی ما هجوم می‌آورند و ذهن و حواس ما را به بیرون هدایت می‌کنند. مگسی وز وز می‌کند و فکر و ذهن ما را به سوی خود می‌کشد، فکر شام هم همینطور. فکر اینکه کلیدها را کجا گذاشته‌ایم، بحثی که دیروز داشته‌ایم را همچنان در ذهن خود ادامه می‌دهیم و به مراقبه می‌نشینیم و هر فکری در پس فکر دیگر می‌آیند و می‌روند. 

بیشتر اوقات از فعالیت ذهن آشفته خود بی‌خبریم چون عادت کرده‌ایم که ذهن ما همچون فرمانروایی آزاد به فعالیت و آشفتگی‌ها ادامه دهد. ما هرگز به طور جدی تلاش نکرده‌ایم که ذهن خود را بدون قضاوت مشاهده کنیم. و اگر آرامش ذهن نباشد و به سکوت و سکون نرسیده باشد ما را دچار رنج و عذاب خواهد کرد.

بااینکه به زندگی کردن با ذهنی آشفته عادت کرده‌ایم اما هرگز نباید این وضعیت را قابل قبول تصور کنیم. ما می‌توانیم به جای برده ذهن شدن، فرمانروای ذهن خود باشیم. ذهن می‌تواند بهترین دوست ما باشد اما اگر پر از آشفتگی و هرج و مرج باشد به بدترین دشمن ما تبدیل می‌شود؛ دشمنی که صحنه نبرد را هرگز ترک نمی‌کند!

اکنون به جای دریاچه آلوده‌ای که قبلا درموردش صحبت کردیم، دریاچه‌ای را تصور کنید که بدون امواج سهمگین و بدون آلودگی است؛ ساکت و آرام و زلال. با نگاه کردن به آب زلال، می‌توانید کف و عمق دریاچه را ببینید.

اینجاست که راجا یوگا به ما می‌آموزد، که عمق دریاچه همان خویشتن خویش ماست که در اعماق قلب ما ساکن است. وقتی ذهن، خالص و آرام و ساکن است، خویشتنِ ما دیگر از دیدِ ما پنهان نمی‌ماند. 

مراحل راجا یوگا کدامند؟

مراحل راجا یوگا به ترتیب عبارتند از:

• پراتیاهارا (Pratyahara)

• دهارنا (Dharana)

• دهیانا (Dhyana)

• سامادهی (Samadhi)

در ادامه برای هر کدام از این مراحل توضیحاتی ارائه دادیم.

1- پراتیاهارا

در راجا یوگا تکنیک‌های فوق‌العاده برای خودکاوی، جستجو و توسعه درونی به نام پراتیاهارا (عقب نشینی از احساسات حسی) شناخته می‌شوند که امکان توسعه توانایی آرامش آگاهانه را فراهم می‌کنند.

هنگامی که بدن آرام شود، ذهن ساکت می‌شود، اعصاب راحت می‌شود و تنش‌های عضلانی رها می‌شوند و در نهایت توجه از دنیای خارجی به دنیای درونی هدایت می‌شود و ما اینجاست که ما آماده رفتن به مرحله دوم هستیم. برای اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله پراتیاهارا را مطالعه بفرمائید.

2- دهارانا 

در راجا یوگا، دهارنا (تمرکز) را می‌توان به جمع کردن توجه به طور سطحی در یک نقطه خارجی و ثابت نگه داشتن در آن نقطه تعریف نمود. ذهن باید بیاموزد تا بدون سستی روی یک شیء ثابت بماند. 

در واقع، این حالت تمرکز وجود روانی بوسیله ثابت ماندن در یک نقطه در دراز‌مدت است. به منظور دستیابی به توانایی تمرکز، ذهن باید از برخی آستانه‌ها عبور کند و احساسات، افکار و فعالیت‌های ذهنی که مانع هستند را از بین برده یا به حداقل برساند. پیشنهاد می‌کنیم دهارنا را مطالعه بفرمائید.

3- دهیانا

تکنیک‌های دهیانا (مدیتیشن، متمرکز شدن فرد) ابزار موثر برای درک معنای زندگی و توسعه خرد درونی هستند. شرایطی که فرد بتواند بدون اینکه خود را مجبور کند در حالت تمرکز بماند. 

با استفاده از این تکنیک‌ها، تنش ذهنی و بیقراری عاطفی از بین می‌رود، خود واقعی درک می‌شود و واقعیت درونی متصل می‌گردد. آگاهی و شعور فطری درونی بیدار می‌شود و فرم‌های معنوی وجود پدیدار می‌گردند. دهیانا که دیانا نیز گفته میشود، یکی دیگر از مراحل کنترل ذهنی راجا یوگا می‌باشد. مطالعه در مورد دهیانا شما را برای درک هر چه بهتر مطلب کمک خواهد کرد.

4- سامادهی

در اوج مراقبه، زمانی که هرگونه تلاش برای درک، تحلیل یا کنترل کنار گذاشته می‌شود، ذهن به سکون عمیقی دست می‌یابد و افکار به آرامش طبیعی خود بازمی‌گردند. در این لحظه، حالتی پدیدار می‌شود که در راجا یوگا از آن به عنوان سامادهی (روشنگری، آزادی، وحدت، وضعیت یکی بودن) یاد می‌شود.

در این حالت، تلاشگر (سالک) داخل وضعیت قرار گرفته است. سامادهی و فرد در همدیگر حل می‌شوند. تلاش و تلاشگر در حال حاضر به طور کامل از میان برداشته می‌شوند. در این وضعیت به معنای واقعی کلمه «رسیدن به آگاهی وحدت» تفسیر می‌گردد. برای توضیحات بیشتر به مقاله سامادهی سر بزنید.

فواید راجا یوگا چیست؟

فواید راجا یوگا عبارتند از:

• افزایش تمرکز
• کاهش استرس
• تقویت خودآگاهی
• کنترل بهتر احساسات
• افزایش انضباط
• تعادل روحی
• بهبود روحیه
• تصمیم‌گیری آگاهانه
• کیفیت خواب بهتر
• ارتباط عمیق‌تر

راجا یوگا چه فوایدی دارد؟

راجا یوگا به بهبود تمرکز و توجه در فعالیت‌های روزمره کمک می‌کند، که منجر به افزایش بهره‌وری می‌شود. این نوع یوگا با تمرینات ذهنی و مراقبه‌ای، سطوح استرس و اضطراب را به طرز موثری کاهش می‌دهد و آرامش عمیق‌تری را به ارمغان می‌آورد.

راجا یوگا موجب افزایش آگاهی از افکار و احساسات می‌شود و به فرد کمک می‌کند تا خود را بهتر بشناسد و با تمرین مداوم، افراد می‌توانند احساسات خود را نیز به خوبی مدیریت کرده و از واکنش‌های ناگهانی جلوگیری کنند.

از طرفی تمرینات این سبک به افزایش حس مثبت‌اندیشی و شادابی می‌انجامد. با بهبود آگاهی و تمرکز، افراد می‌توانند تصمیم‌گیری‌های بهتری را انجام دهند و در زندگی خود احساس کنترل بیشتری کنند.

راجا یوگا به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند و مشکلات خواب را کاهش می‌دهد. این نوع یوگا به تقویت ارتباط با خود و افزایش احساس رضایت درونی کمک می‌کند، که منجر به زندگی شادتر و معنادارتری می‌شود.

چگونه ذهن را با راجا یوگا به سکوت برسانیم؟

ذهن از طریق تمرین مکرر و منظم مراقبه در مراحل راجا یوگا، به همراه دیگر مراحل یوگا همچون اصول یاما و نیاما، تمرینات فیزیکی یا آساناها، پاکسازی‌ها، تمرینات تنفسی یا پرانایاما و … پاک و آرام می‌شود و به سکوت می‌رسد.

نکته خیلی مهم: انجام مدیتیشن و مراقبه بدون تمرین فضائل اخلاقی، بدون رعایت یاما و نیاما در زندگی، بدون آماگی بدن و انجام تمرینات فیزیکی و تنفسی، همانند این است که در اقیانوس سوار قایقی شویم که روزنه‌ای دارد و آب لحظه به لحظه به درون قایق پر می‌شود.

هنگامی که ما یاما و نیاما را به طور روزانه تمرین می‌کنیم، نظم در زندگی ما بیشتر می‌شود، روی شخصیت و رفتار خود کار می‌کنیم، فضایل ما افزایش می‌یابد و رشد معنوی ما تسریع می‌یابد.

تمرین منظم حرکات یوگا و تنفس پرانایاما سلامت جسمی ما را بهبود می‌بخشد، وضوح ذهنی ما را افزایش می‌دهد، انرژی و نیروی حیات ما را افزایش می‌دهد و احساسات ما را تثبیت و آرام می‌کند.

ما باید نسبت به اشیاء بیرونی، افکار و نتایج اعمال خود آگاه‌تر شویم. این امر درک ماهیت واقعی ما را توسعه می‌دهد و منجر به پرورش صلح و آرامش درونی می‌شود.

همانطور که در در هاتا یوگا با انجام آساناها می‌توانید برای داشتن تندرستی و جسمی سالم پیش برویم و بدن را برای انجام مدیتیشن مهیا کنید، میتوانید با راجا یوگا و انجام مدیتیشن هم برای داشتن آرامش و سکوت ذهن و کشف حقیقت واقعی خود گام بردارید.

تمرین راجا یوگا در خانه

خیلی از شما سوالی دارید که آیا راجا یوگا را میتوان در خانه انجام داد؟ بله، تمرین راجا یوگا در خانه یا باشگاه و یا هر جایی قابل انجام است و تنها سوالی که باقی میماند این است، راهنمای شما در این مسیر کیست؟

همانطور که راجا یوگا فوایدی دارد، اگر به صورت صحیح انجام نشود میتواند خطرات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.

استادِ راه یوگا به تمام حالات و شرایط ذهنی و روحی هر فرد آگاه هست و می‌تواند راهنمای او در مسیر انجام مدیتیشن باشد. بخاطر همین نحوه انجام مدیتیشن و مسائل و موضوعات مربوط به مدیتیشن مستقیما و صرفا با استاد حاذق راه یوگا در میان گذاشته می‌شود.

در صورت تمایل با شرکت در دوره‌ راجا یوگا میتوانید تکنیک مدیتیشن مخصوص به خودتان را مستقیم از استاد دریافت کنید.

همانطور که هیچ شمعی با کتاب روشن نمی‌شود، انجام مدیتیشن از روی کتاب و پکیج‌های آماده نیز قابل انجام نیست. شمعِ وجود با شعله روشن می‌شود!

اگر سوال یا نیاز به کمک داشتید با مشاوره رایگان مدیتیشن، شما را بهتر راهنمایی کنیم.

فرق راجا یوگا با هاتا یوگا

اگر مشتاق دانستن فرق راجا یوگا با هاتا یوگا هستید، ابتدا باید مفهوم هاتا یوگا چیست را بدانیم و آن را درک کنیم.

راجا یوگا و هاتا یوگا هر دو از شاخه‌های اصلی یوگا هستند که راجا یوگا بیشتر بر جنبه‌های ذهنی و مراقبه‌ای یوگا تمرکز دارد و در مقابل، هاتا یوگا بیشتر بر تمرینات فیزیکی، تنفس و آمادگی جسمی متمرکز است و از طریق حرکات (آساناها) و تمرینات تنفسی (پرانایاما) بدن را برای مدیتیشن و سکوت ذهن آماده می‌سازد.

به‌طور کلی، می‌توان گفت هاتا یوگا به‌عنوان پایه‌ای برای تقویت جسم و پرورش انرژی عمل می‌کند، در حالی که راجا یوگا فرد را به مراحل عمیق‌تر ذهنی و روحی هدایت می‌کند.

با توجه به مطالبی که بالا ذکر شد، میتوان گفت که هاتا یوگا و راجا یوگا در راستای همدیگر انجام میشود و پیشنهاد میشود بدون آموزش هاتا یوگا هرگز راجا یوگا را شروع نکنید!

نتیجه گیری

راجا یوگا، به عنوان یک مسیر عمیق و معنادار، ما را به دنیای درونی خود می‌برد و فرصتی می‌دهد تا با خود واقعی‌مان آشنا شویم. این شیوه از یوگا با تمرکز بر کنترل ذهن و تمرین مراقبه، به ما می‌آموزد که چگونه از چالش‌های روزمره عبور کنیم و در میان آشفتگی‌های زندگی، آرامش و تعادل را پیدا کنیم. در حالی که در جستجوی آگاهی و شناخت خود هستیم، راجا یوگا به ما نشان می‌دهد که صلح و خوشبختی واقعی، در درون ما نهفته است.

ما در این مقاله به مفهوم راجا یوگا چیست پرداختیم، منتظر نظرات شما در قسمت نظرات پایین صفحه هستیم.