راجا یوگا چیست و هدف آن

در یوگا، مسیرها و شاخه‌های مختلفی وجود دارد، اما همه آنها به یک هدف منتهی می‌شوند و آن رسیدن به موکشا یا رهایی است. راجا یوگا که یوگای کلاسیک نیز نامیده می‌‌شود عالی‌‌ترین مسیر برای دستیابی به حالت وحدت ذهن-بدن-روح است و هدف آن دستیابی به سکوت ذهن و آرامش و صلح درونی می باشد.

در ادامه این مقاله از صمدی یوگا با عنوان راجا یوگا چیست و هدف آن با ما همراه باشید تا با این شاخه اصلی یوگا بیشتر آشنا شوید.

راجا یوگا چیست؟

راجا یوگا یکی از شاخه‌های کلاسیک یوگا است. انواع دیگر شاخه‌های یوگا عبارتند از: هاتا یوگا (مسیر فیزیکی یوگا)، جنانا یوگا (دانش یا خودآموزی)، باکتی یوگا (عشق و سرسپردگی) و کارما یوگا (خدمت فداکارانه) که هر کدام راهی به موکشا (رهایی) و خودآگاهی هستند. (برای آشنایی بیشتر با انواع شاخه‌های یوگا، مقاله یوگا چیست و انواع و مراحل آن را مطالعه کنید)

راجا یوگا به عنوان یوگای کلاسیک هم شناخته می‌شود. در سانسکریت، کلمه راجا به عنوان شاهانه یا سلطنتی ترجمه می‌شود. بنابراین، راجا یوگا بهترین راه برای رسیدن به بالاترین حالت یوگا - سامادی یا روشنگری در نظر گرفته می‌شود. که هم به بالاترین هدف یوگا و هم به تمرین مدیتیشن که برای رسیدن به این هدف استفاده می‌شود اشاره دارد. 

هدف راجا یوگا

هدف راجا یوگا رسیدن به رهایی و سکوت و آرامش ذهن می‌باشد. بزرگترین مانع برای تحقق خویشتنِ خویش، ذهن پرمشغله است که در آن تفکر بیش از حد، نفس، طمع، دلبستگی و احساس جدایی از خود، همگی در ایجاد رنج نقش دارند.

دریاچه‌ای را تصور کنید که با امواج زیادی متلاطم می‌شود، با گذر رهگذران گل‌آلود شده و با زباله‌هایی که ریخته می‌شود آلوده می‌شود. این دریاچه به وضوح ذهن ما را نشان می‌دهد.

در هر لحظه هزاران فکر به سوی ما هجوم می‌آورند و ذهن و حواس ما را به بیرون هدایت می‌کنند. مگسی وز وز می‌کند و فکر و ذهن ما را به سوی خود می‌کشد، فکر شام هم همینطور. فکر اینکه کلیدها را کجا گذاشته‌ایم، بحثی که دیروز داشته‌ایم را همچنان در ذهن خود ادامه می‌دهیم. به مراقبه می‌نشینیم و هر فکری در پس فکر دیگر می‌آیند و می‌روند. 

بیشتر اوقات از فعالیت ذهن آشفته خود بی‌خبریم چون عادت کرده‌ایم که ذهن ما همچون فرمانروایی آزاد به فعالیت و آشفتگی‌ها ادامه دهد. ما هرگز به طور جدی تلاش نکرده‌ایم که ذهن خود را بدون قضاوت مشاهده کنیم. و اگر آرامش ذهن نباشد و به سکوت و سکون نرسیده باشد ما را دچار رنج و عذاب خواهد کرد.

بااینکه به زندگی کردن با ذهنی آشفته عادت کرده‌ایم اما هرگز نباید این وضعیت را قابل قبول تصور کنیم. ما می‌توانیم به جای برده ذهن شدن، فرمانروای ذهن خود باشیم. ذهن می‌تواند بهترین دوست ما باشد اما اگر پر از آشفتگی و هرج و مرج باشد به بدترین دشمن ما تبدیل می‌شود؛ دشمنی که صحنه نبرد را هرگز ترک نمی‌کند!

اکنون به جای دریاچه آلوده‌ای که قبلا درموردش صحبت کردیم، دریاچه‌ای را تصور کنید که بدون امواج سهمگین و بدون آلودگی است؛ ساکت و آرام و زلال. با نگاه کردن به آب زلال، می‌توانید کف و عمق دریاچه را ببینید. عمق دریاچه همان خویشتن خویش ماست که در اعماق قلب ما ساکن است. وقتی ذهن، خالص و آرام و ساکن است، خویشتنِ ما دیگر از دیدِ ما پنهان نمی‌ماند. 

ذهن چگونه به سکوت و سکون می‌رسد؟

ذهن از طریق تمرین مکرر و منظم مراقبه، که در کنار دیگر مراحل یوگا همچون اصول یاما و نیاما، تمرینات فیزیکی یا آساناها، پاکسازی‌ها، تمرینات تنفسی یا پرانایاما و مراحل دیگر یوگا، پاک و آرام می‌شود و به سکوت می‌رسد.

انجام مدیتیشن و مراقبه بدون تمرین فضائل اخلاقی، بدون رعایت یاما و نیاما در زندگی، بدون آماگی بدن و انجام تمرینات فیزیکی و تنفسی، همانند این است که در اقیانوس سوار قایقی شویم که روزنه‌ای دارد و آب لحظه به لحظه به درون قایق پر می‌شود.

هنگامی که ما یاما و نیاما را به طور روزانه تمرین می‌کنیم، نظم در زندگی ما بیشتر می‌شود، روی شخصیت و رفتار خود کار می‌کنیم، فضایل ما افزایش می‌یابد و رشد معنوی ما تسریع می‌یابد. تمرین منظم حرکات یوگا و تنفس سلامت جسمی ما را بهبود می‌بخشد، وضوح ذهنی ما را افزایش می‌دهد، انرژی و نیروی حیات ما را افزایش می‌دهد و احساسات ما را تثبیت و آرام می‌کند. هنگامی که ما به طور روزانه دارانا و دیانا را تمرین می‌کنیم، تمرکز ما افزایش می‌یابد، حافظه ما بهبود می‌یابد، تفکر بیش از حد کاهش می‌یابد و خرد ما گسترش می‌یابد.

هدف راجا یوگا این است که نسبت به اشیاء بیرونی، افکار و نتایج اعمال خود آگاه‌تر شویم. این امر درک ماهیت واقعی ما را توسعه می‌دهد و منجر به پرورش صلح و آرامش درونی می‌شود.

همانطور که با هاتا یوگا و انجام آساناها می‌توانیم برای داشتن تندرستی و جسمی سالم پیش برویم و بدن را برای انجام مدیتیشن مهیا کنیم، با شرکت در دوره‌ راجایوگا و انجام مدیتیشن هم می‌توانیم برای داشتن آرامش و سکوت ذهن و کشف حقیقت واقعی خود گام برداریم.

راجا یوگا و نحوه انجام مدیتیشن

در راجا یوگا نحوه انجام مدیتیشن و مسائل و موضوعات مربوط به مدیتیشن مستقیما و صرفا با استاد حاذق راه یوگا در میان گذاشته می‌شود و تکنیک مدیتیشن مستقیم از استاد گرفته می‌شود. چراکه استادِ راه یوگا به تمام حالات و شرایط ذهنی و روحی فرد آگاه هست و می‌تواند راهنمای او در مسیر انجام مدیتیشن باشد. 

همانطور که هیچ شمعی با کتاب روشن نمی‌شود، انجام مدیتیشن از روی کتاب و پکیج‌های آماده نیز قابل انجام نیست. شمعِ وجود با شعله روشن می‌شود!

کلید انجام مدیتیشن داشتن نظم و ممارست است، مدیتیشن عملی نیست که بتوان انجام داد بلکه صرفا مشاهده محض بدون قضاوت افکار و حالت‌های ذهنی است تا به مرور تمام آشفتگی‌های ذهنی فروکش کرده و ذهن به سکوت و آرامش برسد. (برای آشناسس بیشتر با مدیتیشن و فواید آن، مقاله مدیتیشن چیست را مطالعه کنید)

به طور خلاصه در پاسخ به سوال راجا یوگا چیست و هدف آن چه می‌باشد می‌توان گفت که در این سبک از یوگا که یوگای شاهانه نامیده می‌شود با انجام مدیتیشن منظم و مستمر زیر نظر استاد حاذق یوگا می‌توان به حالت آرامش و رهایی و سکوت ذهن دست یافت.